AGA Schema en flikkerlicht info

Uit het Hooge Noorden. DE BLINDE LEIDER VAN DE AGA.
Uit het Hooge Noorden. DE BLINDE LEIDER VAN DE AGA.
Stockholm, Maart 1935. AGA staat er op de bakens in de Lofoten en „n de boeien in de baai voor New-York. op het mechanisme van de vuurtorens langs het Panama-kanaal en aan de onherbergzame kusten ï n Alaska, op verkeersseinen in Japan en Argentinië, op flikkerlichten bij onbewaakte verwegen en opgebroken straten in tal van lanjpn Men vindt het ovaaltje met de schrijfletters AGA op het groote wit-geëmailleerde keukenfnrnuis van een van gas en electriciteit verstoken huismoeder op de Nederlandsche heide zou coed als op den slechts eenmaal per jaar beochten vuurtoren van het kale rotseiland Sao Pedro e Sao en Paulo midden in den Atlanti«chen Oceaan, zoowel op IJsland, Nieuw-Zeeland g]s in de Sont en aan Straat Magelftens. Waar de zeeman ook komt op zijn reizen over de zeven Lereldzeeën. overal zijn er havens en kapen, vaargeulen en ondiepten, die met AGA-vuren of *GA-bakens of AGA-boeien aangeduid zijn, schier overal ter wereld wijst AGA hem den weg • jonkeren nacht, maar de man, aan wien dit a|]es te danken is, gaat eeuwig in duister. Want jr. Gustaf Dalen, de boerenjongen uit Vastergotland, de ingenieur, die twaalf uitvindingen en tallooze verbeteringen en nieuwe constructies op zijn naam heeft staan en leider is van een wereldjndustrie, heeft bij een zijner experimenten het gezicht verloren. Wat hem echter niet belette voort te gaan met zijn werk, vroegere constructies opnieuw te verbeteren, nieuwe uitvindingen te doen zelfs.

Gustaf Dalen Is eind November 1869 op een boerenhoeve in Stenstorp in het Midden-Zweedsche gewest Vastergötland geboren en vóór hij omstreeks 1890 voor de eerste maal zijn geboortestreek verliet om heelemaal naar de koninklijke hoofdstad te reizen en daar met dr. De Laval, den man van de separatoren, te praten over een toestelletje, dat hij had uitgedacht om het vetgehalte van melk te bepalen, was hij een gewone boerenjongen, die al vroeg meehielp bij het werken op ’t land en in den stal, die in tegenstelling tot zijn broers geen lust had in studeeren en daarom later de hoeve van zijn vader over zou nemen, waartoe hij zich op een volkshoogeschool en op verschillende cursussen f>ekwaamde. .Maar in de buurt sprak men toch over „Gusten” en ’s Zondags na de kerk kwamen de menschen soms eens opgeloopen om naar de wonderlijke toestellen, die hü in elkaar had geknutseld, te kijken. Dertien jaar oud fabriceerde Gustaf Dalen een miniatuur-dorschmachine voor boonen. omdat hü hartgrondig het land aan boonen-doppen had. De gemakzucht der menschen is nu eenmaal de moeder der uitvindingen. Zoo was ook het tweede apparaat, dat de boerenjongen maakte, bedacht om het leven een beetje te veraangenamen. Als jongste moest hü ’s morgens namelük het eerst opstaan om de koffie op te zetten en met behulp van het uutwerk van een oude klok. een massa touwtjes en garenklosjes en latjes, een petroleumlamp en nog wat anderen rommel, wist hü een toestel te maken, waardoor hij een kwartier langer kon blüven liggen. Op het oogenblik. dat de wekker af had mo.eten loopen, bracht de klok de liefboompjes en touwtjes in beweging, waardoor Bet glas van de lamp afgetild werd, een fosforlucifer tegen een stuk schuurpapier aanstreek en naar de lamp bewogen werd en die aanstak, waarna het lampeglas weer op zün plaats werd gebracht en de koffieketel boven de lamp kwam te hangen. Een kwartier later, wanneer de koffie büna kookte, begon dan een hamer tegen een stuk plaatüzer te slaan, waardoor Gustaf, tegelijk met de anderen, wakker werd. Maar hü zon ook op andere dingen; hij werkt» aan een toestel, dat de rekensommen voor hem zou maken, hü piekerde over een stoomturbine. al had hij het woord turbine waarschijnlük nooit gehoord, en ook het dagelijksche leven op de boerderij had weer zün problemen, die hij trachtte op te lossen. Zoo construeerde hij het apparaatje om het vetgehalte van de melk te bepalen en daarmee reisde hü’, zooals gezegd, naar dr. De Laval. die hem echter in zooverre teleur moest stellen, dat dat apparaatje kort tevoren door een ander al uitgevonden en gepatenteerd was. Maar hierdoor bleek het dr. De Laval. dat de jonge Gustaf Dalen voor iets anders dan voor het boerenbedrijf in de wieg was gelegd en hij wist hem er toe te bewegen, dien zomer op zijn eigen houtje te werken voor het toelatingsexamen van de tweede klasse van de technische school te Gothenhurg, waarvoor Dalen, na herexamen voor wiskunde, slaagde. Na een paar jaren van studie te Gothenburg en te Ziirich trok Gustaf Dalen opnieuw naar Stockholm, waar hij als ingenieur werkte en ondertusschen een toestel voor het pasteuriseeren van molk en een goed bruikbare melkmachine construeerde. En in J.904 werd hij toen ingenieur bij Aktiebolaget Gasaccumulator, de AGA, wier naam hij al spoedig wereldbekend zou maken.

Tevoren had Dalen zich met verlichtingsvraagstukken bezig gehouden — want de automatisch ontstoken petroleumlamp onder den koffieketel kan daar moeilijk toe gerekend worden — en hij kreeg dus een nieuw arbeidsveld, een veld waarop voor hem veel te doen zou zijn. In de eerste vier jaren volgden even zoo vele uitvindingen, die voor het gebruik van het dissousgas van zeer groote beteekenis waren, die het feitelijk eerst op groote schaal practisch en voordeelig bruikbaar maakten. Dalen vond de zoogenaamde „Aga-massa”, welke een zeer groot volume acetyleengas op kan nemen en tevens tegen ontploffingen waarborgt, zoodat een groote hoeveelheid gas in een Detrekkelijk kleinen cylinder geperst kan worden en men geenszins voorzichtig met die cylinders behoefde te zijn. Een andere uitvinding was het flikkerapparaat, waardoor het licht met vaste tusschenpoozen aan en uit gaat, zoodat hetzelfde effect verkregen wordt als bij een regelmatig afdekken van het licht en men bovendien veel gas spaart. Weer een andere was het zonventiel, dat het licht van een vuurtoren of een boei automatisch ontsteekt wanneer het donker wordt en het licht vanzelf weer dooft als-de zon opkomt. Later nog construeerde Dalen een toestel, dat(automatisch de gloeikousjes vervangt, wanneer die stuk gaan, en door al deze uitvindingen en constructies is niet alleen de duur van het gebruik van een cylinder gas ongeveer vijftien maal vergroot, maar is het ook mogelijk geworden vuurtorens of bakens op eenzame rotseilanden en in weinig bevaren wateren te bouwen, die slechts eenmaal per jaar gecontroleerd en van nieuwe gascylinders voorzien behoeven te worden.

Dat heeft het gebruik van de producten van de AGA snel doen stijgen, dat heeft er toe geleid, dat de AGA in weinige jaren üjds tot een wereldonderneming uitgroeide, die op Lidingo, buiten Stockholm, een groote nieuwe fabriek bouwde, in veertig landen verkooporganisaties of dochtermaatschappijen stichtte en in alle hoeken van de wereld van Harstad in de Lofoten in ’t Noorden tot Wellington op Nieuw-Zeeland in het Zuiden, eigen gasstations stichtte, van waaruit de gascylinders voor een zesde deel van alle vuurtorens en lichtopstanden en luchtvaartbakens op aarde geleverd worden.

1912 is in verschillende opzichten een belangrijk jaartal in de geschiedenis van Aktiebolaget Gasaccumulator. Dat jaar werd het aandeelen kapitaal belangrijk uitgebreid en het Zweedsche bedrijf aanmerkelijk vergroot en vernieuwd. Dat jaar kreeg de AGA in concurrentie met alle andere groote ondernemingen op dit gebied de opdracht tot levering van de vuurtorens en bakens van het Panamakanaal Dat jaar had bij een proefneming met nieuwe cylinders de ontploffing plaats, waarbij Gustaf Dalen, die als altijd de anderen voorging, zoo ernstig aan zijn o’ogen gewond werd, dat hij het gezicht_ volkomen verloor. En terwijl hij nog in het ziekenhuis lag besloot de Academie der Wetenschappen hem den Nobelprijs voor natuurkunde toe te kennen. In Nobel’s testament staat, dat de prijzen toegekend moeten worden voor uitvindingen of ontdekkingen in dienst van de menschheid. En miljoenen zeelieden kunnen getuigen, dat aan deze bepaling van het testament in dit geval zeker voldaan is.

Ondanks zün volkomen blindheid Is Gustaf Dalen, die in 1918 door de universiteit te Lund tot eeredoctor benoemd werd, leider van de AGA gebleven. Dagelüks bespreekt hü met zün medewerkers de plannen, dagelijks behandelt hü met zün ingenieurs constructies en ontwerpen, die hü nimmer kan zien. die hü zich voor moet stellen alleen. En enkele jaren geleden, toen zijn villa gemoderniseerd zou worden en het verwarmingsprobleem ter sprake kwam, heeft hij in zün gedachten een nieuw keukenfornuis geconstrueerd, dat met cokes of anthracict of eierkolen veel zuiniger gestookt kon worden dan eenig ander fornuis, omdat overtollige warmte opgezameld, geaccumuleerd wordt en warmteverlies zooveel mogelijk wordt vermeden. Het AGA-fornuis heeft eerst in Zweden, daarna in vele andere landen vele koopsters gevonden, het is een nieuw belangrijk exportartikel van Aktiebolaget Gasaccumulator geworden en het opschrift van een der deurtjes „Luckun skall vara stiingd”, ~het deurtje moet gesloten blijven”, is met de aanduiding Zweden al voldoende om brieven of briefkaarten uit verre landen hun weg naar ’t kantoor van de AGA te doen vinden.

Dr. Dalen is nu de vijf-en-zestig al gepasseerd. Maar met onverminderde energie wijdt hij zich nog voortdurend aan de onderneming, die hij groot en beroemd hoeft gemaakt. Op Lidingo, bij de fabriek, heeft hij een uitgestrekte tuinstad laten bouwen voor arbeiders en kantoorpersoneel, eigen booten brengen de arbeiders, die in in de hoofdstad zelve wonen, van en naar hun werk, over conflicten bij de AGA hoort men zelden, want dr. Dalen, zelf van eenvoudige afkomst, weet met zijn personeel om te gaan; En daarnaast leidt hij het omvangrijke administratieve apparaat van de wereldorganisatie voor den verkoop, — hij, de blinde, die de zwervers der zeeën door ’t duister den weg wijst. BERTIL JÖRNSEN.

16-01-37

Duidelijk zie je hier de cilinder bakken aan de palen zitten.

AGA klippljus å fasta signaler vid statens järnvägar

1922 een inventaris van kruispunten met dubbele bellen. De baanvakken gingen echter in verschillende gevallen meer over het aanvullen met lichtsignalen of reflecties